Yazan: Uzm. Psk. Işın Şanlı
1970’lerde Mary Ainsworth, bebek ve ona bakım veren kişi arasındaki bağlanma ilişkisini gözlemlemek amacı ile bir prosedür geliştirdi. Prosedürün ismi “yabancı ortam (strange situation)” olarak biliniyor.
12-18 aylık bebekler ve bakım veren kişi (genellikle anneleri) arasındaki ilişkiyi gözlemlediği bu çok ayrıntılı ve özenle hazırlanmış deneyi ve sonuçlarını kısaca şöyle özetleyebiliriz:
Hazırladıkları deneyde bebek ve anneyi aynı odaya aldılar. Daha sonra anneyi bebeğin yanından ayırıp ardından onları tekrar bir araya getirdiler. Bebeğin tepkilerini gözlemleyerek bazı sonuçlara erişmeye çalıştılar.
Güvenli bağlanan bebeklerin anneleri yanlarından ayrıldığında oldukça strese girdiklerini, anneleriyle tekrar bir araya geldiklerinde ise kolayca yatıştıklarını gözlemlediler. Güvensiz bağlanan bebeklerin ise anneleri ile tekrar bir araya geldiklerinde böyle bir rahatlama yaşamadıklarını gördüler.
“Kaygılı” olarak gruplandırılan bir grup bebeğin annesi yanındayken anneye çok yapışık olduğu, annenin odadan ayrılması karşısında da duyduğu huzursuzluğun aşırı düzeylerde olduğunu gözlemlediler. Anneleri tekrar yanlarına döndüğünde dahi bu bebeklerin yatışıp eski ruh haline dönmeleri çok güç oldu.
Başka bir grup bebek ise “kaçıngan” olarak gruplandırıldı. Bu bebeklerin, annenin yakınında olmayı pek umursamadığı, anne odadan ayrıldığında fazla stres göstermediği, geri döndüğünde onunla pek ilgilenmediği, hatta bazen anne ile etkileşime girmekten kaçındığı gözlemlendi.
“Düzensiz” olarak gruplandırılan diğer bir grup bebeğin ise annelerine karşı birbiriyle çelişen davranışlar gösterdiği gözlemlendi. Bu bebekler, tüm güçleriyle annenin üzerine tırmanıp aynı zamanda çığlık atarak bakışlarını anneden kaçırabiliyorlardı. Bu bebekler neşeli bir ruh hali içindeyken annelerine saldırabiliyor, anneleri odaya geri döndüğünde ayağa kalkıyor ancak kendisine yaklaştığında bir heykel gibi hareketsiz kalabiliyordu.
O günden bu güne bağlanma üzerine yapılan çalışmalar çok zenginleşti ve artık bebek ile bakım veren kişi arasındaki bağlanma ilişkisi hakkında pek çok şey daha biliyoruz. Ancak bu ilişkiyi “bağlanma” olarak çerçevelendiren Mary Ainsworth ve çalışma arkadaşlarının geliştirdiği bu prosedür, bebek ve bakım veren kişinin ilişkisini anlamada bize hala güvenilir bir yol haritası veriyor.
Comments