Ezber söylemlerin ötesine geçerek bilimsel temellere dayanan baş etme yöntemlerini öğrenin
Yazar: Sheela Raja
Çeviri: Işın Şanlı
Bugünlerde etrafta birçok öneri dolaşıyor. ABD’de şöyle bir kişisel gelişim söylemi şekillenmeye başladı: Bizler bu sosyal mesafelenme sürecinden daha iyi insanlar olarak çıkacağız. Koyulan hedefler ise sınırsız: şükretmeyi öğreneceğiz, ilişkilerimizi geliştireceğiz ve yeni beceriler edineceğiz.
Ancak durup yüzleşmemiz gereken şey şu ki, bu süreçten hemencecik daha bilge, daha sağlıklı, daha şefkatli ve tazelenmiş çıkmamız uzak ihtimal. Birçok insan için travma sonrası büyüme böyle bir şey değil. Dahası bu salgın, halihazırda kaygı, depresyon, yalnızlık, ekonomik güçlükler, istismar, kronik sağlık problemleri ile mücadele içinde olan kişilerin yaşayabilecekleri yıkım için bir zemin hazırlıyor. Salgın, geçmiş öykünüze ve halihazırda sahip olduğunuz stres kaynaklarına bağlı olarak günlük hayatınızı ürkütücü şekilde sekteye uğratabilir ve hatta düpedüz travmatik olabilir.
Eğer şu anda güçlükler yaşıyorsanız, önümüzdeki haftalarda ve aylarda aşağıda sıraladığımız beş durum ve beş başa çıkma stratejisi size faydalı olabilir:
1) Eğer hayatınızda kaygı (endişe) ile ilişkili güçlükler mevcutsa, salgın kısa vadede semptomlarınızın daha kötüleşmesine yol açabilir. Örneğin, eğer halihazırda panik ve evden ayrılma ile ilişkili korkularınız (agorafobi) mevcutsa, bu belirsizlik sürecinde bu semptomlarınızın artması oldukça olağan. Benzer şekilde, eğer obsesif kompulsif düşünce ve davranışlarla (bir şeyleri tekrar tekrar teyit etmek, mikrop korkusu gibi) ilişkili güçlükler yaşıyorsanız, bu semptomlarda artış yaşayabilirsiniz.
2) Eğer depresyon veya yalnızlık duygusu ile ilişkili güçlükler yaşıyorsanız, bu süreçte daha da zorlanabilirsiniz. Rutinlerden mahrum kalmak ve belirsizliğin artması bunalmış hissetmenize neden olabilir. Çünkü hayatımızda belirgin bir çerçevenin olması birçoğumuzun güvende hissetmesine yardım eder. Sosyal medyada başkalarının aile ve sevdikleri ile yakın ilişkiler içindeki fotoğraflarını görmek üzerinizde fazladan bir baskı oluşturabilir.
3) Eğer geçmişte travmatik olaylar yaşadıysanız (örneğin cinsel taciz, fiziksel kötü muamele), bir sonraki adımda karşınıza ne çıkacağını bilmemek sizin için daha da zorlayıcı olabilir. Buna ek olarak, güçsüz hissetmek geçmişinizdeki travmayla ilişkili anıların tekrar canlanmasına neden olabilir. Yaşadığınız evde kendinizi güvende hissetmiyor da olabilirsiniz. Halihazırda güvende değilken virüsten nasıl korunabileceğinize dair plan yapmak oldukça zordur.
4) Kronik bir hastalığınız mevcutsa, günlük rutinleri sürdürmek sizin için zaten yeteri kadar zor olabilir. Bu strese şimdi bir de markete ve doktora gitmenin güvenli olup olmadığını düşünmek eklendi. Salgının fiziksel ve zihinsel sağlığınızı nasıl etkileyeceği konusunda bir hayli endişeli olabilirsiniz.
5) Eğer baş etme mekanizmalarınız zaten çok sağlıklı değilse (örneğin fazla alkol tüketimi, madde kullanımı, aşırı yeme), baş etmesi güç duyguları olanca ağırlığı ile hissediyor olabilirsiniz. İhtiyacınız olan yardıma nasıl ulaşabileceğiniz konusunda kafanız karışık olabilir. İnsanların sosyal mesafelenme sonucunda kilo alması veya fazla alkol tüketmesi hakkında yapılan şakalar, kişisel olarak önemsenmemiş veya küçük düşürülmüş hissetmenize yol açabilir.
Kişisel gelişimin hiç sekteye uğramadan devam etmesi beklentisi tahribata yol açabilir. Negatif duygulardan kaçınmayı öğrendiğimiz bir toplumda yaşıyoruz. Çoğu zaman kişinin zaferle ve güçlenerek çıktığı sona, atlama yaparak, hemen ulaşıvermek istiyoruz. Ancak maalesef zihinsel sağlığımız bu şekilde işlemiyor.
Psikolojik sağlamlık sıklıkla stres verici olaylardan sonra günlük rutinlere geri dönebilme (veya şimdiki durumda yeni bir günlük rutin oluşturma) becerisi olarak tanımlanır. Travma sonrası büyüme ise, travma yaşantısı sonrasında kişinin kazandığı daha derin psikolojik ve ruhsal anlam olarak tanımlanır. Bu, yaşanan travma sonrasında bir toplum hizmeti, aktivizm veya bir amaca ve hatta neşeye kavuşmanın çeşitli başka yolları olarak ortaya çıkabilir. Psikolojik dayanıklılık kazanmak aylar hatta yıllar alabilir. Travma sonrası büyüme ise bir ömür boyu sürer.
Eğer güçlükler yaşıyorsanız basmakalıp psikoloji söylemleri tarafından hezimete uğratılmış hissetmeyin. Yakın gelecekte çok az sayıda insan daha sağlıklı, daha sakin, daha bilge insanlar haline gelecek. Birçok Amerikalı güçlükler yaşayacak ancak çoğumuz zaman içinde eskiden sahip olduğumuz düzeydeki işlevsellik düzeyimize dönebileceğiz. Bu salgın sürecinde kendimize koyduğumuz hedeflerde kendimizi geliştirmeye odaklanmak zorunda değiliz, belki de koyduğumuz hedefler daha çok hayatta kalmaya odaklanmalı.
Neyse ki, travma ve kaygı için geliştirilmiş olan bilimsel temelli müdahaleler bizlere önümüzdeki haftalarda ve aylarda işimize yarayabilecek çeşitli stratejiler sunuyor:
1) Halihazırda kaygı, depresyon, travma ve kronik hastalıkların getirdiği güçlüklerle mücadele halindeyseniz, kısa vadede semptomlarınızda artış görmenizin tamamıyla normal olduğunu fark edin. Şu aralar daha fazla yardıma ihtiyaç duyduğunuz bir zaman olabilir. Eğer güvende değilseniz, lütfen yalnız başınıza mücadele etmeyin. Sosyal mesafeyi koruduğumuz bu zamanlarda da, yardım alabileceğiniz kaynaklar mevcut.
2) Düşüncelerinizi sorgulayın. Eğer kendinizi, salgın ile mücadele etmenin “mükemmel” bir yolu olduğu gibi tuzak bir düşünceye düşmüş bulursanız, bu düşünceyi bir gözden geçirin. Belki de hedefiniz daha iyi bir insan haline gelmek olmamalı. Belki de hedef bir sonraki günü, bir sonraki saati elinizden geldiğince iyi geçirmek olmalı. Bazı ilişkilerin zorlayıcı olmaya devam edeceği gerçeğini kabul edin. İlişkileriniz önceden olduğu gibi gün begün değişmeye devam edecek.
3) Negatif duygularınızı ifade etmek ve deneyimlemek için kendinize izin verin. Negatif duygulardan kaçınma eğilimimiz, aslında bu duyguların ağırlığını arttıracaktır. Acıyla baş başa kalmak aşırı zorlayıcıdır. Ancak bu hem birey hem de ülke olarak ruhsal sağlığımız için yapabileceğimiz en iyi şeylerden biridir. Bunu denemek için kullanabileceğiniz bir teknik:, acı, öfke, üzüntü veya kaygı gibi güçlü bir duygu hissetmeye başladığınızda elinizi kaldırmak ve dikkatinizi başka bir yere kaydırmaya çalışmadan bu duyguyu hissetmek için kendinize izin vermek. Duyguyu deneyimlemek için derin nefesler almak. Duygu ağırlığını yitirmeye başladığında siz de elinizi indirmeye başlayabilirsiniz. Böylece negatif duyguların sonsuza kadar sürmeyeceğini, dalgalar gibi gelip geçtiğini fark edebilirsiniz.
4) Baş etme yöntemlerinizin kaydını tutun ve günlük işlevselliğinizi bozup bozmadıklarını gözden geçirin. Alışkanlıklarımızın izini sürmek çok güçlü bir davranış değiştirme aracıdır. Örneğin, arkadaşlarla telefonda konuşurken haftada birkaç kadeh içki içiyorsanız, bunda bir sorun yok. Ancak uykuya dalabilmek için her gün içki içiyorsanız ve gece uykularınız bölünüyorsa bu bir problem olabilir. Baş etmenize yardımı olabilecek online kaynaklar araştırın.
5) Şu anda psikolojik dayanıklılık ve travma sonrası büyüme kazanmaya çalışmayın, bu mümkün değil. Henüz bu salgının en derin etkilerini deneyimlemeye başlamadık. Fiziksel, duygusal, ve ekonomik sonuçları uzunca bir süre bizimle olacak. Büyüme, gelişme, değişme ve dersler çıkarma fırsatları olacak. Ancak şu an gerçek bir olayı atlatma zamanındayız. Güvende kalma, nefes almaya devam etme, sevdiklerimizin yanında olma, ve şimdiyi iyi kalarak geçirmeye çalışma zamanı. İnsanın güçlükler karşısında sahip olduğu muazzam baş etme kapasitesini hatırlayın. 11 Eylül sonrasında, gerçek tehdit atlatıldıktan sonra birçok insan günlük aktivitelerine geri dönebildi ve ait bulundukları topluluk içinde iyileşebildiler. Yine bu şekilde olacak, ancak zamana ihtiyaç var.
Kişisel gelişim söylemlerinin cesaretinizi kırmasına izin vermeyin. Kendinize yeni hedefler koymak ve dikkatinizi başka şeylere kaydırmak istiyorsanız bunda bir sorun yok; ancak hedefiniz içinden geçtiğiniz süreci atlatmaksa, kimsenin size bu yaptığınızın yetersiz olduğunu söylemesine kulak asmayın. Psikolojik dayanıklılık önümüzdeki aylar boyunca yeni rutinler oluşturmayı öğrendikçe ve yeni bir normale ulaştığımızda gerçekleşecek. Travma sonrası büyüme ise yıllar alacak. Bu süreçte depresyon ve kaygıyı yönetmeye, güç duyguları deneyimlemek için kendimize izin vermeye ve baş etmenin yeni yollarını bulmaya odaklanalım. Bu, şu an için hayli yeterli olacaktır.
Comentarios