Uzm. Psk. Işın Şanlı
Salgının hayatımıza girmesinin ilk günlerinde dışarıdan eve doğru bir adaptasyon sürecine girdik. Şimdi ise önümüzde yeni bir adaptasyon süreci var, bu sefer evden dışarı doğru. Bir o kadar zorlu geçecek bu süreçte de çocuk ve gençlerin uyum sağlamasını kolaylaştırmak adına yapabileceğiniz şeyler var.
Şimdiye kadar hep “evde kal” mesajını alan çocuk bir anda “sokağa çıkıyoruz” ile karşılaştığında bunun nedenini kavrayamazsa kafası karışacak ve bu da strese yol açacaktır. Kafa karışıklığını gidermek için çocukların ve gençlerin doğru bilgiyle karşılaşmaya ihtiyaçları var. Daha küçük çocuklarda anne baba veya bakım veren yetişkinler bilginin doğrudan kaynağı iken; daha büyük çocuklar ve ergenler için bilgiye erişmede bir eşlikçi rolü üstlenebilirler.
Çocukların hazırlığı
“Artık sokağa çıkmak biraz daha güvenli, çünkü artık sokaklarda daha az virüs var. Hem biz artık virüsten nasıl korunacağımızı daha iyi biliyoruz. Bu yüzden bazı zamanlarda hazırlıklarımızı yaparak sokağa çıkabiliriz” gibi bir açıklama onlara yardımcı olacaktır.
Çocuğun kendini koruma adına yapmasını beklediğiniz şeyleri de net olarak dile getirmek, evde egzersiz etmek, bir nevi tatbikat yapmak çocuğun uygulamasını kolaylaştıracaktır.
“Ağız ve burnumuzdan virüs girmesini engellemek için maske takmalıyız” gibi bir açıklama maskenin neden gerekli olduğu konusunda yeterli olacaktır. Evde de maske takma, maske ile konuşma, maske ile oyun oynama egzersizi yapabilirsiniz.
“Virüsten korunmak için dışarıda karşılaştığımız insanlardan 2-3 adım uzak durmamız gerekiyor” ve “Bir tanıdığımızda karşılaştığımızda selamlaşabilir, sohbet edebiliriz. Bulunduğumuz yer kalabalıklaşmaya başladıysa oradan ayrılmamız, daha az insanın olduğu yerleri seçmemiz gerekir” gibi açıklamalar da sokakta nasıl davranacağınız konusunda bir fikir verecektir. Sokakta birbirinizle karşılaşmış gibi yapıp birbirinizle nasıl selamlaşabileceğinizin, fiziksel mesafeyi koruyarak nasıl sohbet edebileceğinizin, kalabalık gruplar oluşmaya başladığında nasıl hareket edebileceğinizin uygulamasını evde yapabilirsiniz.
Temizlik konusunda “Daha önce olduğu gibi ellerimizi sık sık yıkamaya ve yüzümüze sürmemeye devam edeceğiz” gibi bir açıklama yeterli olacaktır. Çocukları hiçbir yere dokunmama konusunda bir uyarı bombardımanına tutmak, ona ne yaparsa yapsın baş edemeyeceği bir durumla karşı karşıya olduğu mesajı verecektir. Bu durumlar herkeste olduğu gibi çocuklarda da çaresizlik duygusuna yol açar. Bu yüzden temas etmemenin gerçekten gerekli olduğunu bildiğiniz yerler konusunda uyarıda bulunmanız çocuğun uyum sağlamasını kolaylaştıracaktır.
Ergenlerin hazırlığı
Ergenlere doğrudan ne yapacaklarını söylemek yerine, onların doğru bilgilere ulaşmalarına ve nasıl davranacaklarına karar vermelerine yardımcı olmak daha etkili olacaktır. Bunu karşılıklı bir sohbet içerisinde yapmak için “Uzun zamandır sokağa çıkmıyordun, yarın sokağa çıkmaya hazır mısın?” veya “Sence sokağa çıktığında seni neler bekliyor?” gibi bir soruyla konuşmayı başlatabilirsiniz. “Sokağa çıktığında ne yapmayı planlıyorsun, görüşmeyi planladığın bir arkadaşın var mı?” ve “Hangi önlemleri alman gerekiyor?” gibi sorularla kendisi ile ilgili konularda karar almaya davet edebilirsiniz. Sürecin içinde olmak ve kendi önlemlerini planlamak kontrol hissini arttırır. Böylece kendini daha güçlü ve yeterli hisseder. Eğer bilgi eksikliği nedeniyle karar almakta zorlanıyorsa; doğru bilgiye ulaşmasında ona yardım edebilir, güvenilir bulduğunuz kaynakları onunla paylaşabilirsiniz.
Özellikle ergenler yetişkinleri umursamıyor gibi görünseler de kendi duygu durumlarını onlara bakarak düzenlerler. Bu nedenle önce kendi kaygılarınızı fark edin, kaygılarınızın çocuklarınıza abartılı tepkiler olarak yansımamasına çaba gösterin. Örneğin “felaket” gibi duygu yükü ağır kelimeler yerine daha yumuşak ifadeler kullanmak hem size hem çocuğunuza daha iyi gelecektir.
Salgının getirdiği tehlikeleri yadsımak kadar, tedbirlerde aşırıya kaçmak da bir risk oluşturur. Yeni normale uyum sürecinde de güvenilir kaynaklardan bilgi almak sürece uyum sağlamanıza yardımcı olacaktır.
Aşağıda takip edebileceğiniz bazı kaynakların bağlantı linklerini bulabilirsiniz.
Türk Psikologlar Derneği - https://www.psikolog.org.tr/tr/blog/
Türkiye Psikiyatri Derneği - https://www.psikiyatri.org.tr/
Unicef Türkiye - https://www.unicef.org/turkey/koronavir%C3%BCs%C3%BC-hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1-covid-19
Comments